Dieta wątrobowa – co powinieneś jeść?

Lekarz który pokazuje wątrobę

Czy masz problemy z wątrobą, czy też nie, warto o nią zadbać. Wątroba pełni wiele ważnych funkcji w organizmie, między innymi odpowiada za usuwanie toksyn. Odpowiedni sposób żywienia ma ogromne znaczenie w leczeniu i profilaktyce chorób wątroby. Jest wiele produktów żywnościowych, które wspierają zdrowie wątroby. Poznaj zasady diety wątrobowej i sprawdź, co możesz jeść, by poprawić funkcjonowanie tego narządu

Jakie funkcje w organizmie pełni wątroba?

Wątroba to narząd, który pełni wiele ważnych zadań w organizmie. Podstawową i najbardziej charakterystyczną funkcją wątroby jest detoksykacja – neutralizuje toksyny, które powstają w procesach przemiany materii oraz są spożywane z pokarmami (sztuczne barwniki, konserwanty) i lekami. Ponadto wątroba:

  • bierze udział w metabolizmie węglowodanów, białek i tłuszczów,
  • wytwarza żółć niezbędną do trawienia tłuszczów,
  • produkuje fibrynogen odpowiedzialny za reakcje odpornościowe,
  • absorbuje, magazynuje i przekształca niektóre witaminy do form bioaktywnych,
  • reguluje poziom glukozy we krwi,
  • wpływa na równowagę hormonalną,
  • kontroluje produkcję cholesterolu i triglicerydów,
  • aktywuje wiele enzymów trawiennych.

Kiedy wątroba szwankuje, od razu odbija się to na naszym samopoczuciu. Symptomy, które mogą wskazywać na problemy z wątrobą to:

  • przewlekłe zmęczenie,
  • podkrążone oczy,
  • nietolerancje pokarmowe,
  • brak apetytu,
  • biegunki lub zaparcia,
  • bóle głowy i skroni,
  • problemy skórne (wypryski, trądzik, szary kolor skóry),
  • spadek libido,
  • stany depresyjne, niepokój,
  • ciemnożółty kolor moczu,
  • alergie,
  • pogorszenie pracy tarczycy,
  • zaburzenia hormonalne.

Co to jest dieta wątrobowa?

Dieta wątrobowa to sposób odżywiania, którego celem jest wspieranie zdrowia wątroby. Zadania, jakie musi spełnić dieta wątrobowa to:

  • dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych,
  • zaspokojenie potrzeb energetycznych organizmu,
  • eliminacja produktów szkodliwych,
  • wdrożenie produktów, które korzystnie wpływają na pracę wątroby. 

Dietę lekkostrawną wątrobową stosuje się w przypadku poważnych chorób wątroby, które wiążą się z hospitalizacją i leczeniem farmakologicznym, takich jak niealkoholowe stłuszczenie wątroby czy zapalenie wątroby. Dieta wątrobowa lekkostrawna to zmodyfikowana dieta lekkostrawna, która polega na spożywaniu potraw o wysokiej strawności, niskiej zawartości błonnika pokarmowego i znacznym ograniczeniu tłuszczu i białka. Jednak nie każdy, kto odczuwa problemy z wątrobą, musi spożywać papkowate i niskotłuszczowe jedzenie. W poniższym artykule skupimy się na diecie wątrobowej, którą może stosować każdy:

  • kto jest zdrowy i chce zadbać o swoją wątrobę,
  • kto chce wspomóc detoksykację organizmu,
  • u kogo wykluczono poważne choroby wątroby, ale odczuwa objawy zaburzenia jej pracy,
  • kto zmagał się z chorobą wątroby, a jego stan zdrowia został ustabilizowany.
Czytaj również:  Nie wiesz, czy herbata jest zdrowa? Poznaj jej wpływ na organizm

Najważniejsze zasady diety wątrobowej

Oprócz spożywania produktów wspomagających pracę wątroby, które zostaną wymienione w dalszej części artykułu, w diecie wątrobowej ważne jest przestrzeganie kilku ważnych zasad zdrowego odżywiania:

  • Spożywanie 5-6 posiłków o małej objętości.
  • Regularne pory posiłków. Pierwszy posiłek powinien być spożywany w ciągu pierwszej godziny po przebudzeniu, a ostatni od 2 do 3 godzin przed planowanym snem.
  • Picie 2-2,5 litra płynów na dobę, a w przypadku osób aktywnych fizycznie, odpowiednio więcej. 
  • Rozpoczynanie dnia od szklanki ciepłej wody z cytryną – rozgrzewa organizm i pobudza wątrobę do pracy.
  • Dokładne przeżuwanie jedzenia.
  • Rezygnacja z potraw smażonych na rzecz gotowanych na parze i w wodzie, duszonych bez wcześniejszego obsmażania oraz pieczonych w folii lub naczyniu żaroodpornym. 
  • Jedzenie głównie ciepłych pokarmów.
  • Ograniczenie solenia potraw.
  • Stosowanie delikatnych przypraw i ziół w celu wzmocnienia smaku.
  • Unikanie pestycydów, konserwantów (np. fosforany i azotyny), barwników i wzmacniaczy smaku (np. glutaminian sodu), które są charakterystyczne dla przetworzonej żywności. 
  • Rezygnacja z jedzenia typu fast food.
  • Eliminacja alkoholu ze względu na jego toksyczne działanie na wątrobę.
  • Rzucenie palenia. 
  • Unikanie nadmiernego stresu.
  • Unikanie nadmiaru chemii również w kosmetykach (fenole, SLS). 
  • Aktywność fizyczna, sauna i ciepłe kąpiele – pocenie się wspomaga proces detoksykacji organizmu, oczywiście pod warunkiem, że jednocześnie uzupełniamy płyny w organizmie (pijąc odpowiednią ilość wody) oraz składniki mineralne (spożywając odżywcze jedzenie).

Prawidłowe, codzienne odżywianie oraz zróżnicowane walory smakowe można osiągnąć dzięki wybraniu odpowiedniego cateringu dietetycznego, łączącego w sobie dbanie o zdrowie oraz smaczne posiłki.

Jakich diet przy chorej wątrobie nie powinieneś stosować?

Niektórzy uważają, że przy chorej wątrobie najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie detoksu organizmu poprzez głodówkę, dietę sokową, monoskładnikową (np. jaglaną) lub post warzywno-owocowy. Tymczasem nasz organizm jest bardzo sprytny i sam potrafi skutecznie pozbywać się toksyn. Jeśli zdecydujesz się na dietę niskoenergetyczną i mało urozmaiconą, to łatwo możesz zachwiać bardzo skomplikowaną gospodarką organizmu i doprowadzić do poważnych schorzeń, dlatego pamiętaj, by bardzo ostrożnie podchodzić do wszelkiego rodzaju detoksów. Dieta na wątrobę i trzustkę powinna być urozmaicona, odżywcza i zgodna z zapotrzebowaniem energetycznym organizmu.

Czytaj również:  Dieta DASH - na czym polega? Zasady, efekty i skuteczność

Dieta wątrobowa – co jeść? 

Najważniejsze pytanie, jakie zadaje sobie każdy, kto chce przejść na dietę wątrobową: co można jeść? Dieta ta opiera się na produktach, które harmonizują wątrobę. Jedzenie powinno zapewniać swobodny przepływ energii emocjonalnej i fizycznej. Najczęściej jest to żywność o słodkim smaku, ale bynajmniej nie sklepowe słodycze, tylko naturalnie słodkie warzywa, owoce, produkty zbożowe i zdrowe słodzidła. Dla prawidłowego funkcjonowania organizmu oraz właściwego doboru diety warto znać swoje zapotrzebowanie energetyczne, które pozwala obliczyć kalkulator kalorii, jak i prawidłowy wskaźnik masy ciała, obliczany dzięki kalkulatorowi BMI.

Podobnie jak w każdej zdrowej diecie, również w diecie wątrobowej owoce i warzywa powinny być obecne w każdym posiłku. Dla funkcjonowania wątroby ważne są ich właściwości odtruwające oraz przeciwutleniające. W owocach i warzywach znajdują się liczne składniki bioaktywne: chlorofil (zielone warzywa liściaste, jęczmień), antocyjany (ciemne winogrona, czarne jagody, jeżyny, maliny), beta-karoten (marchew), betaina (buraki). Warzywa i owoce są bogate w witaminę C zwalczającą wolne rodniki, które niszczą komórki wątroby.

W diecie wątrobowej zaleca się spożywanie węglowodanów złożonych. Dobrym źródłem są na przykład amarantus i proso (kasza jaglana). Ważna jest też optymalna zawartość błonnika w diecie – nie może być go ani za mało, ani za dużo. Najbardziej korzystny jest błonnik rozpuszczalny, którego źródłem są przede wszystkim owoce i warzywa. Dodatkowo do potraw można dodawać też babkę jajowatą lub babkę płesznik – obie stosowane są w diecie wątrobowej i cukrzycowej, ponieważ nie tylko odtruwają, ale też obniżają poziom cukru we krwi.  

W diecie wątrobowej powinno pojawić się pełnowartościowe białko, które pokrywa zapotrzebowanie na wszystkie niezbędne aminokwasy. Jego źródłem jest kurczak, indyk, chuda wołowina i cielęcina, chude sery oraz jaja. Ryby powinny pojawić się w jadłospisie 2-3 razy w tygodniu. Dobrym źródłem białka dla osób na wegetariańskiej diecie wątrobowej jest tofu – jest ono łatwiej strawne niż całe ziarna roślin strączkowych.

Czytaj również:  Czy smażenie jest zdrowe? Dowiedz się, jak to robić, aby nie szkodzić organizmowi

Zdrowe tłuszcze w diecie wątrobowej to nierafinowane oleje roślinne (kokosowy, oliwa z oliwek, olej lniany) oraz masło klarowane. Obecność dobrego tłuszczu w diecie jest bardzo ważna, ponieważ w nim rozpuszcza się witamina D, A, E oraz K, które również mają istotny wpływ na prawidłową pracę wątroby. 

Zdrowie wątroby wspierają też różnego rodzaju przyprawy i zioła. Kurkumina zawarta w kurkumie przyczynia się do wydzielania żółci i wspomaga trawienie tłuszczów. Z kolei czarnuszka ma udowodnione działanie wspomagające leczenie niealkoholowej stłuszczeniowej choroby wątroby. Wśród ziół wspomagających pracę wątroby należy wymienić również: melisę, miętę pieprzową, rumianek, ostropest plamisty, rzewień (łodyga i korzeń), mniszek lekarski, łopian, kłącze tataraku, kora wiązu śluzowego. Napary przyrządzone z tych ziół, warto pić zamiast kawy czy mocnej herbaty.

Produkty zalecane i niewskazane w diecie wątrobowej – tabela

GrupaProdukty zalecaneProdukty niewskazane
Warzywaburaki, marchew, karczoch, koper włoski, warzywa krzyżowe (brokuły, kapusta, rzodkiewka, brukselka, gorczyca, rzepak, jarmuż, chrzan, rukiew wodna, rukola), czosnek i cebula, sałata, dynia, cukinia, seler naciowy i korzeniowy, kiełki fasoli mung, fasolka szparagowa, ogórki, pietruszka, pomidory, ziemniakisurowa cebula i zarumieniona na tłuszczu lub w połączeniu z warzywami kapustnymi i tłustym mięsem, całe nasiona roślin strączkowych (groch, fasola, soja)
Owocejabłka, cytryna, winogrona, brzoskwinie, truskawki, morele, banany, owoce jagodowe (borówki, jagody, porzeczki, maliny, truskawki)niedojrzałe owoce
Produkty zbożowepłatki owsiane, kasza jaglana, amarantus, komosa ryżowa, ryżświeży chleb, grube kasze, dziki ryż 
Mięsokurczak bez skóry, indyk bez skóry, królik, cielęcina, chuda wołowina, chudy schabtłuste mięso (wieprzowina, kaczka, baranina) i wędliny
Rybydorsz, pstrąg, sola, mintaj, halibut, morszczuk, sandacz, fladra, szczupak, okoń, lintłuste ryby – węgorz, łosoś, śledź
Mleko i nabiałkefir, maślanka, zsiadłe mleko, jogurt o niskiej zawartości tłuszczu, sery twarogowe i homogenizowane o niskiej zawartości tłuszczu, jajatłusty nabiał
Tłuszczeoleje roślinne tłoczone na zimno (kokosowy, lniany, oliwa z oliwek), masło klarowane, awokadotłuszcze typu trans (znajdujące się m.in. w margarynach oraz produktach cukierniczych), tłuszcze rafinowane, smalec
Algi i wodorostykelp, spirulina, chlorella
Przyprawy i ziołacynamon, cukier, kminek, lubczyk, rozmaryn, sok z cytryny, majeranek, koper, pietruszka, tymianek, majeranek, oregano, bazylia, rzeżuchaocet, chrzan, musztarda, chili, ostre curry, majonez
Cukier i słodyczemiód, proszek z liści stewii, cukier trzcinowy, korzeń lukrecji, słód jęczmienny, syrop daktylowy, melasa, syrop ryżowy, gorzka czekoladasztuczne słodziki (np. aspartam, sacharyna, acesulfam K), sklepowe słodycze zawierające biały cukier i utwardzane tłuszcze
Napojewoda niegazowana, surowe soki warzywne i owocowe, kawa zbożowa, herbata owocowa, napary ziołowe (zwłaszcza z ziół poprawiających pracę wątroby)alkohol, kawa, mocna herbata, napoje energetyzujące