Suplementy diety – czym są? Charakterystyka i opinia dietetyka

Z formalnego punktu widzenia, suplementy diety to żywność, a nie leki. Ich zadaniem jest uzupełnianie diety w witaminy, składniki mineralne, antyoksydanty, probiotyki lub inne substancje odżywcze. Jednak nie mogą one stanowić substytutu pełnowartościowych posiłków. Chociaż są powszechnie dostępne dla każdego, suplementy diety należy stosować z rozwagą i tylko wtedy, gdy tego naprawdę potrzebujemy, najlepiej po konsultacji z lekarzem lub dietetykiem.

Suplementy diety – definicja

W ustawie o bezpieczeństwie żywności i żywienia z dnia 25 sierpnia 2006 roku zawarta została definicja suplementu diety. Co to jest? Środek spożywczy, będący skoncentrowanym źródłem witamin, składników mineralnych lub innych składników wykazujących efekt odżywczy bądź inny fizjologiczny. Może składać się z jednej lub kilku takich substancji. Suplement ma na celu uzupełnienie diety, a nie zastąpienie żywności. Dlatego, według polskiego prawa, każdy suplement musi na swoim opakowaniu zawierać informację, że nie może być stosowany, jako zamiennik zróżnicowanej diety.  

Suplementy diety występują w formie: kapsułek, tabletek, drażetek, saszetek z proszkiem, ampułek z płynem, butelek z kroplomierzem oraz w innych podobnych postaciach płynów i proszków przeznaczonych do spożywania w małych, odmierzonych ilościach jednostkowych.

Suplementy diety a leki

W przeciwieństwie do suplementów diety, definicja leku mówi wyraźnie, że środek ten zapobiega lub leczy choroby. Producenci suplementów nie mogą umieszczać takiego sformułowania i w ogóle nie mogą sugerować, że ich produkty poprawiają zdrowie. Różnica między suplementami diety a lekami polega na tym, że te drugie zostały poddane rzetelnym badaniom, więc ich lecznicze działanie zostało naukowo udowodnione.

Jednak niektóre suplementy diety – witaminy czy składniki mineralne – często występują również w formie leku. Suplement diety, który został wpisany na listę leków, to produkt, który przeszedł procedurę kontrolną, a deklarowany skład oraz działanie zostało potwierdzone w odpowiednich badaniach klinicznych. Takie produkty mogą być nieco droższe i dostępne tylko w aptekach, ale warto po nie sięgać, ponieważ dają pewność, że dany preparat przynosi wymierne korzyści.

Bezpieczeństwo suplementacji

W kwestii suplementacji nie powinniśmy polegać wyłącznie na informacjach pochodzących z reklam – to oczywiste, że każdy producent będzie zachwalał swój produkt, jak tylko potrafi najlepiej. Przed rozpoczęciem zażywania suplementu diety, należy sprawdzać źródło jego pochodzenia oraz upewnić się, że dana firma posiada rekomendacje oraz wiarygodne certyfikaty i atesty. Należy też zwrócić uwagę, czy suplement nie przekracza znacząco dziennego zalecanego spożycia (100% RDA). Wyższe dawki należy zawsze konsultować z lekarzem lub dietetykiem.

Zażywając suplementy, trzeba bacznie obserwować swój organizm, czy nie występują reakcje niepożądane na składniki zawarte w produkcie. Bądź uważny, zwłaszcza jeśli zażywasz jakiekolwiek leki – niektóre suplementy diety wchodzą z nimi w interakcje, dlatego tym bardziej powinieneś poprosić o radę swojego lekarza.

Dobre suplementy diety – opinia dietetyka

Fundamentem Twojego zdrowia jest prawidłowe odżywianie i od tego powinieneś zacząć uzupełnianie witamin i składników mineralnych w organizmie. Objawy, które mogą świadczyć o niedoborach pokarmowych, to m.in.: wypadanie włosów, łamliwe paznokcie, brak apetytu lub nadmierne łaknienie, zajady, problemy skórne, wzdęcia, biegunki, brak koncentracji. Jeśli mimo zdrowej diety podejrzewasz, że brakuje Ci jakichś witamin, warto najpierw zbadać ich poziom w organizmie. Poproś swojego lekarza o skierowanie na odpowiednie badania laboratoryjne krwi. Przed rozpoczęciem suplementacji warto zbadać poziom witaminy D3, selenu, żelaza (a jeszcze lepiej – ferrytyny, która jest białkiem magazynującym żelazo w organizmie), kwasu foliowego, witaminy B12, magnezu. 

Dieta i suplementacja to sprawa indywidualna i każdy z nas może potrzebować uzupełnienia innych składników. Są jednak substancje odżywcze, które występują w żywności w niewielkich ilościach, więc żeby je uzupełnić, warto sięgać po suplementy.

Zdrowe suplementy diety – przykłady:

• Witamina D3, tzw. witamina słońca – w sezonie jesienno-zimowym w umiarkowanej strefie klimatycznej powinna stanowić suplementację zróżnicowanej diety. W pozostałych miesiącach witamina D3 zalecana jest osobom, które nie mają okazji przebywać na słońcu co najmniej 15 minut dziennie w godzinach między 10 a 15.
• Kwasy tłuszczowe EPA i DHA z rodziny omega-3 – ich źródłem w diecie są tłuste ryby morskie. Aby dostarczyć sobie ich właściwą ilość, powinieneś jeść dwie porcje takich ryb w tygodniu. Jeśli goszczą one u Ciebie rzadziej lub wcale, rozważ suplementację EPA i DHA, na przykład w formie tranu. Osoby na diecie wegańskiej i wegetariańskiej, mogą sięgać po roślinne suplementy diety z kwasami omega-3 na bazie alg morskich.
• Witamina B12 – występuje wyłącznie w żywności pochodzenia zwierzęcego, dlatego osoby na diecie bezmięsnej, powinny przyjmować ją regularnie w formie suplementów. Uzupełnienie diety w tę witaminę wspiera tworzenie czerwonych krwinek i chroni przed anemią.
• Probiotyki – ich zadaniem jest podtrzymywanie dobrej kondycji flory bakteryjnej jelit. Stres, infekcje, antybiotykoterapia, nieodpowiednia dieta – to wszystko może nadwyrężyć pożyteczną mikroflorę organizmu. Odpowiednio dobrana probiotykoterapia może być stosowana codziennie, niezależnie od wieku. 

Suplementy diety, których raczej nie potrzebujesz

Wśród suplementów diety są też takie, których większość z nas nie potrzebuje, chociaż mogłoby się wydawać inaczej:

• Multiwitaminy – dużo lepsze są suplementy jednoskładnikowe, chociażby dlatego, że wiele witamin i minerałów wchodzi ze sobą w interakcję, gdy zażywane są równocześnie, np. wapń z magnezem, żelazem i cynkiem.
• Błonnik w tabletkach, proszku lub kapsułkach – ten składnik diety bez problemu można dostarczyć organizmowi w odpowiedniej ilości wraz z pożywieniem. Wystarczy przestrzegać podstawowych zasad zdrowego odżywiania, m.in. jeść pięć porcji warzyw dziennie i spożywać produkty pełnoziarniste każdego dnia/
• Witaminy A i E – łatwo je przedawkować w formie suplementów, dlatego lepiej dostarczać wraz z żywnością. Witamina A znajduje się w podrobach (w formie retinolu) oraz w warzywach i owocach (w formie beta-karotenu). Witamina E występuje w orzechach, nasionach, pestkach i olejach roślinnych.
• Witamina C – jest to jeden z najbardziej przereklamowanych suplementów diety. Tymczasem witamina C występuje powszechnie w żywności. Dieta, w której codziennie pojawiają się warzywa i owoce, bez trudu pokrywa zapotrzebowanie na tę witaminę. Jeśli chcesz wzmocnić swoją odporność w okresie przeziębień, to, zamiast zażywać witaminę C w tabletkach lub w proszku, zwiększ ilość surowych warzyw i owoców w diecie oraz sięgnij po kiszonki.