Witamina E – właściwości i znaczenie dla organizmu

Witamina E zwana jest nie przez przypadek witaminą młodości. Jest bardzo silnym antyoksydantem, zapobiega chorobom neurodegeneracyjnym, przeciwdziała miażdżycy działa przeciwstarzeniowo oraz ma wpływ na płodność. Jakie są właściwości witaminy E oraz gdzie występuje?

Witamina E – właściwości

Witamina E należy do grupy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach obok witamin A, K oraz witaminy D. Organizm człowieka nie ma zdolności samodzielnego wytwarzania witaminy E, dlatego musi ona zostać przyjęta wraz z pożywieniem. 

Gdzie występuje witamina E? Znajdziemy ją jedynie w produktach pochodzenia roślinnego i będą to głównie oleje roślinne, nasiona, orzechy, produkty zbożowe oraz owoce suszone. 

Witamina E wchłaniana jest w przewodzie pokarmowym, przede wszystkim w świetle jelita cienkiego. Następnie ulega estryfikacji, po czym przedostaje się do limfy oraz do krwi, która doprowadza ją do tkanek. Transport witaminy E odbywa się z pośrednictwem lipoprotein HDL i LDL, które przenoszą także cholesterol.

Organizm ma zdolność magazynowania witaminy E, a największe jej ilości są przechowywane w nadnerczach, tkance tłuszczowej, jądrach oraz przysadce mózgowej. Zapasy są uruchamiane w momencie niewystarczającej podaży witaminy E wraz z pożywieniem. Skrajny niedobór witaminy E mimo tego, że występuje bardzo rzadko, może być niebezpieczny dla zdrowia i powodować zaburzenia funkcjonowania organizmu.

Jako witaminę E, należy rozpatrywać osiem związków (tokoferole i tokotrienole), które mają różną ilość grup metylowych (-CH3). Z żywieniowego punktu widzenia największą aktywność wykazuje alfa-tokoferol, gdyż ma silne działanie antyoksydacyjne.         

Witamina E – znaczenie dla organizmu 

Witamina E jest przede wszystkim bardzo silnym antyoksydantem. W towarzystwie beta-karotenu i witaminy C pełni funkcje ochronne przed działaniem wolnych rodników i nadtlenków lipidów, zabezpiecza komórki przed uszkodzeniem i opóźnia procesy starzenia. 

Obecność witaminy E w codziennym menu zapobiega powstawaniu chorób degeneracyjnych tj. schorzeń układu krążenia takich jak miażdżyca naczyń krwionośnych oraz chorób nowotworowych. 

Witamina E – na co oddziałuje?

• chroni organizm przed powstawaniem wolnych rodników;

• zapobiega powstawaniu nowotworów;

• chroni przed rozwojem miażdżycy naczyń krwionośnych;

• wpływa na prawidłową pracę serca;

• bierze udział w procesach rozrodczych;

• przeciwdziała zwyrodnieniu plemników;

• zapobiega powstawaniu zaburzeń w trakcie ciąży (poronienia, obumarcie płodu);

• przeciwdziała porażeniu i dystrofii mięśni;

• zapobiega niedokrwistości hemolitycznej;

• uczestniczy w aktywności kinazy białkowej C, odpowiedzialnej za przekazywanie informacji międzykomórkowych;

• przeciwdziała agregacji płytek krwi, przez co zapobiega powstawaniu zakrzepów;

• chroni przed zmianami o charakterze zwyrodnieniowym układu nerwowego (choroba Alzheimera i choroba Parkinsona);

• łagodzi objawy menstruacji;

• ma korzystny wpływ na stan skóry, włosów i paznokci (odpowiada za odpowiedni poziom nawilżenia, zapobiega przesuszeniu skóry, kruszeniu włosów i łamliwości paznokci).

Znaczenie witaminy E dla prawidłowego funkcjonowania organizmu jest nieocenione, dlatego należy zadbać o źródła tego ważnego składnika w codziennej diecie. Wysoką zawartość witaminy E będzie miała przede wszystkim najzdrowsza dieta świata, czyli dieta śródziemnomorska i dieta DASH, które są bogate w oleje roślinne, orzechy i produkty o działaniu antyoksydacyjnym.

Witamina E – gdzie występuje?

Witamina E musi zostać dostarczona wraz z pożywieniem, a w przypadku niedoborów wskazane jest przyjmowanie suplementów diety zawierających „witaminę młodości”. Zapasy zmagazynowanej witaminy E w przypadku obniżonej podaży w codziennej diecie mogą być niewystarczające do zbilansowania zalecanej wartości spożycia. 

Zapotrzebowanie na witaminę E powinno być ustalone indywidualnie, gdyż zależy od kilku czynników takich jak:

• wieku;

• płci;

• stanu fizjologicznego (kobiety ciężarne i karmiące);

• formy, pod jaką występuje witamina E;

• stopnia wchłaniania w przewodzie pokarmowym;

• zawartości niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie.

Do najważniejszych źródeł pokarmowych witaminy E pod postacią tokoferolu należy zaliczyć oleje roślinne, nasiona, kiełki pszenicy, ziarna zbóż, orzechy i warzywa liściaste i awokado. 

Witamina E – od czego zależy jej wchłanianie?

Witamina E jest dużo lepiej przyswajalna, jeśli pochodzi ze źródeł naturalnych, czyli z pożywienia. Dodatkowa suplementacja powinna być jedynie uzupełnieniem zbilansowanej diety. 

Przyswajaniu witaminy E sprzyja obecność witamin z grupy B oraz pozostałych witamin o działaniu antyoksydacyjnym rozpuszczalnych w tłuszczach tj. witamin A, oraz witaminy C. Ograniczenie wchłanianie witaminy E może być spowodowane niskim poziomem niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych w diecie, w tym omega-3, selenu oraz manganu.

Czynniki wpływające niekorzystnie na poziom witaminy E w organizmie:

• przyjmowanie środków antykoncepcyjnych;

• palenie papierosów;

• przyjmowanie leków przeczyszczających;

• zaburzenia hormonów tarczycy.

Witamina E jest stabilna termicznie, stąd nie dochodzi do strat podczas obróbki kulinarnej. Do utraty witaminy E dochodzi w wyniku działania niskich temperatur np. mrożenia lub ekspozycji na silne promieniowanie słoneczne. Oleje roślinne, które stanowią bardzo ważne źródło witaminy E powinny wobec tego być sprzedawane w zamkniętych, szklanych butelkach z ciemnego szkła oraz przechowywane w ciemnych miejscach np. w zamkniętej szafce. Należy także przestrzegać daty przydatności do spożycia produktów wysokotłuszczowych, ze względu na utlenianie kwasów tłuszczowych.

Witamina E – skutki niedoboru

Niedobory witaminy E wpływają bardzo niekorzystnie na osoby w wieku prokreacyjnym, gdyż witamina E uczestniczy w procesach reprodukcyjnych i rozrodczych. Niedostateczna ilość tego składnika może skutkować niepłodnością, występowaniem poronień i przedwczesnych porodów. 

Bardzo często niski poziom witaminy E jest diagnozowana u wcześniaków, co ma bezpośredni wpływ na gorszą odporność u tych noworodków. 

Brak witaminy E w diecie osób dorosłych może powodować uszkodzenia błon komórkowych tkanek, przyspieszony rozpad czerwonych krwinek, powolny zanik mięśni i zaburzenia pracy serca. Dodatkowo brak wystarczającej ilości tokoferoli będzie sprzyjać powstawaniu miażdżycy naczyń krwionośnych i przyczyniać się do rozwoju chorób neurodegeneracyjnych m.in. chorób Parkinsona i Alzheimera. 

Objawy niedoboru witaminy E

• Wysuszenie skóry i rogowacenie naskórka.

• Szybkie postępowanie procesów starzenia – powstawanie zmarszczek, brak sprężystości i elastyczności skóry.

• Trudne i długie gojenie się ran.

• Zaburzenia pracy mięśni, w tym mięśnia sercowego.

• Zmniejszenie odporności, podatność na infekcje wirusowe, bakteryjne i grzybicze. 

• Osłabienie pracy narządu wzroku. 

• Obniżenie zdolności poznawczych i zaburzenia koncentracji

• Przewlekłe zmęczenie i osłabienie. 

Czy nadmiar witaminy E szkodzi? Badania naukowe nie dowiodły, że witamina E, która jest magazynowana w organizmie, w nadmiarze może być toksyczna. W przypadku zbyt wysokiej podaży wraz z dietą bądź przesadnej suplementacji nadwyżka witaminy E jest metabolizowana przez organizm i dochodzi do jej wydalenia wraz z moczem. Należy jednak podkreślić, że witamina E wykazuje działanie antagonistyczne do witaminy K, która odpowiada za procesy krzepliwości krwi. 

Wpływ witaminy E na twarz, włosy i paznokcie

Witamina E na twarz z całą pewnością ma wpływ odmładzający. Aktywność tokoferoli związana ze zdolnościami antyoksydacyjnymi zapobiega utlenianiu się DNA, białek i lipidów. Przyłączona do nich grupa hydroksylowa łączy się z wolnymi rodnikami, które mają destrukcyjny wpływ na tkanki i powodują uszkodzenia komórek. Dużo poważniejszy w skutkach, niż przyspieszenie efektu starzenia się skóry, jest wpływ wolnych rodników na powstawanie chorób nowotworowych, schorzeń układu sercowo naczyniowego i wielu innych zaburzeń. Wobec tego dzięki wysokiej zawartości witaminy E w codziennej diecie ograniczamy działanie niebezpiecznych dla organizmu reaktywnych form tlenu.

Właściwości witaminy E znajdują zastosowanie szeroko pojętej kosmetologii i przemyśle kosmetycznym. Witamina E swoją skuteczność anty aging zawdzięcza temu, że wnika w głąb skóry, przechodząc do bariery lipidowej. Jej obecność wpływa na wzmocnienie i uszczelnienie błony komórkowej. Dzięki temu dochodzi do zatrzymania wody w głębokich warstwach skóry, co bezpośrednio przekłada się na efekt nawilżenia i ujędrnienia.  

Witamina E – właściwości pielęgnacyjne:

• Nawilżenie skóry;

• Ujędrnienie skóry;

• Spowolnienie procesów starzenia;

• Zapobieganie powstawaniu zmarszczek;

• Zmniejszenie obrzęków;

• Przyspieszenie gojenia ran;

• Zmniejszenie podrażnień skóry;

• Niweluje skutki poparzeń słonecznych;

• Pomaga w leczeniu trądziku;

• Wycisza miejsca zmienione chorobowo przez egzemy;

• Zmniejsza przebarwienia skórne. 

Witamina E i jej właściwości mają bardzo szerokie spektrum działania. Wobec tego warto wzbogacić swój codzienny jadłospis w pokarmowe źródła witaminy E dla zachowania zdrowia i młodości.