LOW Fodmap

• Śniadanie
• II Śniadanie
• Obiad
• Podwieczorek
• Kolacja

Czym jest dieta Low-FODMAP?

Termin „FODMAP” został wprowadzony w 2005 roku przez naukowców z Uniwersytetu Monash w Australii. To właśnie oni, dwie dekady temu, zidentyfikowali grupę fermentujących, krótkołańcuchowych węglowodanów, które zostały nazwane akronimem FODMAP, od słów „Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols” („Fermentujące Oligo- Di- i Monosacharydy oraz Poliole”).

FODMAP to specyficzne rodzaje węglowodanów, których spożycie prowadzić może do pojawienia się dolegliwości jelitowych, szczególnie u osób z chorobami przewodu pokarmowego m.in. zespołem jelita drażliwego (IBS), nieswoistymi chorobami zapalnymi jelit (wrzodziejące zapalanie jelita grubego czy choroba Leśniewskiego Crohna) czy zmagającymi się z zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO).

Wiele przeprowadzonych dotychczas badań wskazuje na skuteczność tej diety w redukcji objawów ze strony przewodu pokarmowego u ponad 70% badanych osób.

Do elementów żywieniowych, wchodzących w skład grupy FODMAP zalicza się fruktozę, laktozę, oligosacharydy (fruktany, galaktany) oraz poliole.

Elementy te są naturalnie występującymi składnikami żywności, natomiast mogą być również dodawane do produktów spożywczych w trakcie przetwórstwa przemysłowego.

Przykłady produktów wchodzących do grupy FODMAP:

• Fruktoza: miód, syrop z agawy, syrop fruktozowy i glukozowo- fruktozowy, owoce np. jabłka, gruszki, śliwki, winogrona
• Laktoza: mleko i produkty mleczne. Jej ilość w produkcie zależy od procesu przetwórstwa
• Galaktooligosacharydy: głównie nasiona roślin strączkowych
• Fruktooligosacharydy: cebula, czosnek, pszenica, warzywa kapustne, orzechy
• Poliole: sorbitol, mannitol, ksylitol, awokado, wiśnie, śliwki, kalafior, grzyby

Jak działają?
Produkty bogate w te związki, wpływać mogą negatywnie na pracę przewodu pokarmowego w trzech głównych mechanizmach. Pierwszy z nich związany jest ze wzrostem ciśnienia osmotycznego, czyli nagromadzeniem się wody w świetle jelita. Prowadzić to może głównie do uczucia przelewania i biegunek. Drugi związany jest z szybką fermentacją FODMAP przy udziale bakterii jelitowych. Efektem może być wzmożona produkcja gazów takich jak wodór, metan i dwutlenek węgla. Ich nadmierne nagromadzenie się prowadzić może do rozwoju objawów takich jak wzdęcia, dyskomfort trawienny oraz dolegliwości bólowe. Trzeci wynika z faktu, iż u części populacji są one słabo wchłaniane z przewodu pokarmowego.

Jakie są główne objawy związane ze spożyciem produktów bogatych w FODMAP? 

• wzdęcia
• gazy
• dyskomfort trawienny
• bóle brzucha
• uczucie przelewania
• biegunki lub zaparcia

Na czy polega dieta Low-FODMAP?
Dieta Low-FODMAP polega na czasowym ograniczeniu lub całkowitym wykluczeniu z diety produktów, które charakteryzują się wysoką zawartością FODMAP. Po zakończeniu pierwszej fazy diety, czyli eliminacji, należy stopniowo wprowadzać wykluczone produkty do diety, co ma na celu identyfikację tych, które nasilają dolegliwości ze strony przewodu pokarmowego. Ponadto należy pamiętać, że pierwsza faza powinna trwać maksymalnie 6 tygodni. Nie powinno się przekraczać tego okresu, ponieważ zbyt długie stosowanie tego systemu żywienia może mieć negatywny wpływ na mikrobiom jelitowy.

Dla kogo polecana jest ta dieta?
Dieta ta będzie szczególnie polecana dla osób borykających się z problemami żołądkowo- jelitowymi tj. wzdęciami, gazami, biegunkami, zaparciami czy bólami brzucha. Jest ona także jedną z polecanych form interwencji żywieniowej u osób ze zdiagnozowanym zespołem jelita drażliwego (IBS) czy zespołem rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO). W naszej diecie opieraliśmy się o zalecenia z Monash University, dobierając składniki zgodnie z najnowszą wiedzą. Umożliwiło nam to przygotowanie smacznych i pełnowartościowych posiłków, które jednocześnie są ubogie w składniki fermentujące.

Czy tylko dieta ma znaczenie?
Należy pamiętać, iż oprócz produktów bogatych FODMAP, istnieje wiele innych czynników, które mogą negatywnie wpływać na pracę przewodu pokarmowego. Oddziałują one na wiele aspektów pracy układu pokarmowego, w tym motorykę jelit, trawienie, wchłanianie, jak również mikrobiotę jelitową. 

Zaliczyć do nich należy między innymi:

• kofeinę
• napoje gazowane
• alkohol
• substancje słodzące, występujące w produktach takich jak np. gumy do żucia
• wysoki poziom stresu
• nieregularne posiłki
• zbyt niski spożycie płynów
• jedzenie w pośpiechu
• niedokładne żucie pokarmu
• brak ruchu
• przyjmowane leki
• zaburzenia mikrobioty jelitowej
• higiena snu

Codzienne funkcjonowanie osób z zaburzeniami ze strony przewodu pokarmowego uwzględniać więc powinno nie tylko rodzaj diety, ale także zachowania około żywieniowe, redukcję nasilenia stresu, rezygnację z używek oraz szeroko rozumianą higieną życia.

Jak szybko poczuję poprawę?
Po wprowadzeniu diety Low-FODMAP poprawa powinna następować stopniowo, począwszy od pierwszych dni jej stosowania. Po maksymalnie 6 tygodniach diety, należy przejść do jej stopniowego rozszerzania, w celu identyfikacji produktów, które nasilają problemy ze strony przewodu pokarmowego. Należy pamiętać, że reakcje te są kwestią indywidualną i mogą być zróżnicowane osobniczo. Jeśli po 6 tygodniach stosowania diety Low-FODMAP nie zaobserwuje się redukcji dolegliwości, nie należy jej dalej przedłużać, ponieważ długotrwałe ograniczanie produktów bogatych w FODMAP może prowadzić do negatywnych zmian w mikrobiomie jelitowym.