Czy jedzenie z mikrofali jest zdrowe? Jak to wpływa na jakość naszych pokarmów?

Tempo życia wymusza na nas maksymalne skrócenie czasu wykonywania codziennych czynności. Przygotowywanie właściwie zbilansowanych posiłków, jest bardzo ważnym aspektem w kwestii utrzymania zdrowia. Nie tylko jakość spożywanego pożywienia, ale sposób obróbki termicznej ma kluczowy wpływ na strawność i końcową wartość odżywczą dania. Czy jedzenie z mikrofalówki jest bezpieczne? 

Jak działa mikrofalówka – co to są fale elektromagnetyczne?

Promieniowanie elektromagnetyczne jest powszechnie wykorzystywane w codziennym życiu. Naturalnym źródłem promieniowania jest np. Słońce, które oddziałuje na nasze organizmy nawet w pochmurne dni. Rozwój techniczny i technologiczny wprowadził sztuczne źródła promieniowania i jest to większość sprzętów RTV i AGD m.in. kuchenki mikrofalowe, telewizory, telefony komórkowe, laptopy, czy urządzenia do diagnostyki rentgenowskiej. Wielu z nas zastanawia się, jaki jest wpływ sprzętów wykorzystywanych na co dzień w gospodarstwach domowych na nasze zdrowie i czy bezpieczne jest podgrzewanie w mikrofalówce.

Zanim dowiesz się, jak działa mikrofalówka, warto wiedzieć, czym jest fala elektromagnetyczna wykorzystywana w tym urządzeniu. Fala magnetyczna to drgania pola elektrycznego i pola magnetycznego, które mają zdolność przemieszczania się, a ruch falowy ma zdolność transportowania energii. Siła energii, jaka jest wytwarzana przez fale elektromagnetyczne, zależy bezpośrednio od ilości drgań na sekundę, czyli ich częstotliwości. Im wyższa częstotliwość fali, tym więcej energii jest generowane. Jednostką miary częstotliwości są Hertz (Hz).

Podział fal według częstotliwości zwane jest widmem promieniowania elektromagnetycznego i wyróżnia się tutaj:

• fale radiowe (długie, średnie, krótkie);
• fale telewizyjne;
• fale mikrofalowe;
• fale satelitarne;
• podczerwień;
• promieniowanie widzialne;
• ultrafiolet;
• promieniowanie rentgenowskie (X);
  
• promieniowanie gamma.

Czy fale elektromagnetyczne mogą zaszkodzić człowiekowi? Fala mikrofalowa generuje fale o maksymalnej częstotliwości do 300 GHz, co generuje efekt cieplny i jest wzrost temperatury. Promieniowanie mikrofalowe, fale radiowe i światło widzialne to rodzaj promieniowania niejonizującego. Oznacza to, że częstotliwość fal nie generuje wystarczającej energii, aby spowodować emisję elektronu z cząsteczki lub atomu. Dla odróżnienia promienie rentgenowskie i gamma mogą doprowadzić do uszkodzenia komórek materii organicznej. 

Kuchenka mikrofalowa – jak to działa?

Właściwe odżywianie i prawidłowe nawyki żywieniowe warunkują utrzymanie zdrowia społeczeństwa i obniżają ryzyko występowania chorób o charakterze metabolicznym, takich jak m.in. otyłość, cukrzyca typu 2, insulinooporność, czy całe spektrum schorzeń układu sercowo-naczyniowego. Wzrost świadomości konsumentów w zakresie zdrowego żywienia, przy jednoczesnym coraz szybszym tempie życia wytworzyło potrzebę poszukiwania nowych rozwiązań w zakresie technologii żywności. Na rynku pojawiły się np. gotowe dania, które przed spożyciem należy jedynie odgrzewać. Bardzo popularne stało się też korzystanie z cateringu dietetycznego. Jest to doskonałe rozwiązanie dla osób zapracowanych, które chcą zdrowo jeść, a nie mają czasu lub chęci na codzienne przyrządzanie świeżych posiłków. Najczęściej dostarczane wraz z dietą pudełkową dania obiadowe, wymagają podgrzania i właśnie w tym celu świetnie sprawdza się mikrofala. 

Energia promieniowania mikrofalowego jest wykorzystywana w przemyśle spożywczym i przetwórczym. Niekwestionowaną zaletą tej metody jest znaczne skrócenie czasu obróbki technologicznej takich procesów jak ogrzewanie, suszenie, czy sterylizacja środków spożywczych, przy zachowaniu wszystkich cech prozdrowotnych w porównaniu z konwencjonalnymi metodami.  

Idea obróbki termicznej przy użyciu promieniowania mikrofalowego w gospodarstwach domowych była przełomowym odkryciem. Stosowanie kuchenki mikrofalowej jest dla konsumentów wygodnym sposobem podgrzewania żywności, skraca czas przygotowania posiłku do spożycia, co obniża koszty eksploatacji energii. Warto podkreślić, że kuchenka mikrofalowa nie służy do gotowania potraw, a jedynie podgrzewania i rozmrażania. Wykorzystanie mikrofali nie wpływa na uszczuplenie zapasów substancji biologicznie czynnych w żywności. Dlatego należy sformułować stwierdzenie, że jedzenie z mikrofali jest zdrowe, czyli nie obniża wartości odżywczej potrawy.

Na jakiej zasadzie działa mikrofalówka? Wiele osób zastanawia się, jak to się dzieje, że posiłek wyjęty z lodówki po podgrzaniu w mikrofali nadaje się do spożycia już po kilku minutach. Z fizycznego punktu widzenia jest to bardzo proste do wytłumaczenia. Mikrofale emitowane przez kuchenkę mikrofalową reagują z cząsteczkami wody, wprowadzając je w drgania. Energia wytworzona podczas tych drgań, odbijając się od ścian urządzenia, jest przekazywana do produktu umieszczonego na talerzu szklanym lub ceramicznym, dając efekt termiczny. Obracanie się podstawki ma na celu równomierne podgrzanie jedzenia w mikrofalówce do wystarczającej temperatury.  

Mikrofala – czy jest zdrowa?

Techniką obróbki termicznej żywności wykorzystywaną zarówno w przemyśle spożywczym, jak i w gospodarstwach domowych jest promieniowanie mikrofalowe. Istnieje wiele mitów i teorii mówiących o tym, że promieniowanie emitowane przez kuchenki mikrofalowe może być szkodliwe. Należy z całą stanowczością podkreślić, że jest to promieniowanie niejonizujące, dlatego nie wykazuje szkodliwego wpływu na tkanki materii organicznej. 

Według postanowienia Komisji w Genewie, w domowych kuchenkach mikrofalowych stosuje się fale o częstotliwości 2450 MHz, a w urządzeniach przemysłowych 896 i 915 MHz. 

Oddziaływanie promieniowania mikrofalowego na zdrowie człowieka można oceniać w kontekście bezpośredniego wpływu emitowanych fal na ludzkie tkanki oraz wpływu pośredniego, który należy rozumieć jako oddziaływanie mikrofal na żywność. 

Nie ma jednoznacznych badań, które wskazywałyby na szkodliwy wpływ używania kuchenek mikrofalowych o częstotliwości 2,45 GHz na zdrowie człowieka w żadnym wymiarze. Dlatego obalamy mity, że podgrzewanie jedzenia w kuchence mikrofalowej niesie jakąkolwiek szkodliwość.

Nadzór nad standardami bezpieczeństwa w zakresie promieniowania mikrofalowego wyznacza i egzekwuje Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA). Według EFSA kuchenki mikrofalowe spełniające wyznaczone standardy i używane zgodnie z załączoną przez producenta instrukcją obsługi, którą posiada każda kuchenka mikrofalowa, jest bezpieczne dla Twojego zdrowia. 

Do najczęściej występujących zagrożeń i wypadków, które są bezpośrednio związane z używaniem kuchenek mikrofalowych, należą te, które wynikają z niewłaściwego korzystania z urządzenia i niestosowania się do zaleceń producenta. Do najczęściej spotykanych uszczerbków na zdrowiu zalicza się poparzenia i powstała opuchlizna, do których doszło w wyniku kontaktu z gorącym naczyniem lub silnie podgrzanym posiłkiem, lub eksplodującym płynem. Należy podkreślić, że nie należy korzystać z uszkodzonego sprzętu lub w sytuacji, gdy praca urządzenia będzie budziła nasze podejrzenia, np. zauważymy uszkodzoną uszczelkę, czy niewłaściwie domykające się drzwiczki kuchenki. W związku z tym ryzyko związane z używaniem mikrofali może wynikać jedynie z błędów ludzkich.

Wady i zalety korzystania z kuchenki mikrofalowej

Niekwestionowaną zaletą korzystania z kuchenki mikrofalowej jest skrócenie czasu obróbki termicznej uprzednio przygotowanej potrawy. Stosowanie mikrofali nie wymaga używania garnków, patelni i innych naczyń, które musimy wykorzystać do konwencjonalnego podgrzania obiadu na kuchence elektrycznej lub gazowej. Danie umieszczamy na talerzu i po kilku minutach posiłek jest gotowy do spożycia. Dzięki temu utrzymujemy czystość w kuchni, nie generujemy dodatkowych naczyń do mycia, nie zużywamy wody i chemii, czyli można stwierdzić, że jedzenie z mikrofali jest ekologiczne. 

Jedzenie podgrzewane w kuchence mikrofalowej, czy na patelni – co jest zdrowsze? 

Obróbka kulinarna produktów spożywczych może wpływać na ostateczną zawartość składników odżywczych, smakowitość potraw i strawność posiłku. Im wyższa temperatura przygotowania posiłków, tym dochodzi do poważniejszych strat substancji bioaktywnych, głównie witamin. Nawet podczas gotowania, które jest postrzegane jako zdrowa forma przygotowywania posiłków, tracimy składniki mineralne, przeciwutleniacze i witaminy, głównie te rozpuszczalne w wodzie. Warto dodać, że smażenie potraw przy użyciu tłuszczu to najmniej zalecana przez dietetyków metoda obróbki kulinarnej. 

Kuchenka mikrofalowa świetnie sprawdza się do podgrzewania potraw gotowych, które powstały przy wykorzystaniu procesu duszenia, czy gotowania np. zupy, gulasz, warzywa z pary, makaron, ryż itp. Potrawy smażone, pieczone, czy grillowane najlepiej smakują przyrządzane na świeżo, a podgrzanie ich w mikrofali spowoduje utratę np. chrupkości, poprzez lekkie zawilgotnienie dania. 

Korzystając z mikrofali, należy przestrzegać kilku zasad. Do urządzenia można wkładać wyłącznie naczynia szklane lub ceramiczne, a także opakowania plastikowe, które są przystosowane do podgrzewania w mikrofalówce. Do przygotowywania jedzenia w mikrofali, nie należy używać metalowych naczyń, czy pojemników plastikowych, na których nie widnieje oznaczenie, że można je podgrzewać w mikrofali. Do obróbki cieplnej nie wolno wykorzystywać plastikowych pojemników zawierających bisfenol.