Nie wiesz, czy herbata jest zdrowa? Poznaj jej wpływ na organizm

Herbata, to jeden z najpopularniejszych napojów na świecie. Wiele osób rozpoczyna dzień od parzenia herbaty do porannego śniadania. Zimą nic lepiej nie rozgrzewa, niż kubek aromatycznego, gorącego napoju. Czy oprócz walorów smakowych herbata zawiera właściwości zdrowotne?

Herbata – co o niej wiemy?

Herbata to naturalny napój, który powstaje w wyniku parzenia liści, pączków i łodyg krzewów herbacianych.

Przez długi czas była zaliczana do używek, czyli produktów spożywczych, które nie niosą ze sobą szczególnych wartości odżywczych. Wiele osób zastanawia się, czy spożywanie herbaty jest zdrowe, ile filiżanek herbaty można wypijać dziennie i czy można podawać ją dzieciom. W świetle aktualnych badań dowiedziono, że herbata może nieść ze sobą potencjał prozdrowotny. Głównie dzięki właściwościom antyoksydacyjnym zawartych polifenoli, które w największej ilości zawiera zielona herbata.

Napar herbaciany może zawierać setki związków, a najważniejsze z nich to kwasy, alkohole, polifenole, kofeina i składniki mineralne. Jako płyn nie zawierający kalorii odgrywa ważną rolę w kwestii nawodnienia organizmu.

Można wyróżnić sześć podstawowych rodzajów herbat. W zależności od stopnia fermentacji, rodzajem obróbki technologicznej różnią się one od siebie składem, co przekłada się na właściwości oraz kolorem i smakiem.

Rodzaje herbat:

• herbata czarna;
• herbata czerwona;
• herbata zielona;
• herbata biała;
• herbata żółta;
• herbata Oolong (ulung, niebieska).

Najpopularniejsza i najczęściej spożywana głównie w Europie i Ameryce Północnej jest herbata czarna. Z kolei w Azji – m.in. w Japonii i Chinach głównie pije się głównie zieloną. W wielu azjatyckich domach picie herbaty to wciąż ważna ceremonia specjalnego zaparzania i serwowania naparu. Tam też według medycyny ludowej jest traktowana jako panaceum na różne dolegliwości.

Brytyjczycy również słyną z wyjątkowego zamiłowania do herbaty, a godzina 17.00 przez nich jako przerwa na herbatę. Warto wspomnieć, że na Wyspach Brytyjskich pije się ją z mlekiem.

Co zawiera herbata? Właściwości odżywcze herbaty

Napar herbaciany nie posiada wartości energetycznej, pod warunkiem, że jest spożywany bez żadnych dodatków. Zamiast cukru można stosować jego zamienniki.

Co zawiera herbata?

1. Polifenole. Związkami, na które należy zwrócić szczególną uwagę to polifenole. Ich zawartość pomiędzy poszczególnymi rodzajami herbat jest zróżnicowana i zależy w dużej mierze od warunków, w jakich dojrzewała roślina, głównie nasłonecznienia oraz wilgotności. Zdecydowanie więcej polifenoli będą zawierać młode liście herbaty, niż starsze już podwiędnięte. W herbacie zielonej znajdują się głównie katechiny, a herbata czarna w przewadze zawiera taniny, które powstają z katechin w procesie oksydacji. Najsilniejsze właściwości przeciwutleniające wykazuje galusan epigallokatechiny (EGCG). Jest to najbardziej aktywny biologicznie antyoksydant, dlatego skutecznie hamuje procesy starzenia i redukuje uszkodzenia komórek. Działa profilaktycznie w przypadku chorób cywilizacyjnych – chorób serca i układu krążenia, zaburzeń metabolicznych oraz schorzeń o podłożu neurodegeneracyjnym. Zawartość polifenoli w naparze zależy od sposobu przygotowania herbaty. Duże znaczenia ma nie tylko ilość użytej herbaty, ale też temperatura wody oraz czas parzenia. Charakterystyczny gorzki i cierpki smak herbaty świadczy o obecności polifenoli.
2. Teina. Substancja, która pod względem struktury chemicznej jest identyczna z kofeiną. A kofeina to kojarzony głównie z kawą związek należący do substancji psychoaktywnych. Warto wiedzieć, że liście herbaty, obok ziaren kawowca to jedno z ważniejszych surowców zawierających kofeinę. Wykazuje działanie pobudzające na ośrodkowy układ nerwowy i sercowo-naczyniowy, poprawia koncentrację, obniża uczucie zmęczenia, podnosi wydolność psychofizyczną organizmu. Zawartość teiny zależy od długości zaparzania. Warto podkreślić, że dla dzieci najlepsza będzie słaba herbata krótko parzona.
3. Składniki mineralne. W liściach herbacianych obecne są takie związki jak wapń, magnez, fluor, chrom, selen, mangan i cynk. Nie należy jednak w żaden sposób traktować naparu herbacianego jako źródło minerałów w diecie, z wyjątkiem fluoru i manganu.
4. Szczawiany. Herbata jest znaczącym źródłem szczawianów, które łącząc się ze składnikami mineralnymi tworzą nierozpuszczalne sole, tym samym utrudniając ich wchłanianie. W związku z tym nadmierne picie zbyt mocnej herbaty może szkodzić zdrowiu, nie tylko ze względu na zawartą kofeinę. Tym samym nie jest dobrym pomysłem popijanie posiłków, czy suplementów tym napojem, gdyż Warto wypić herbatę pomiędzy posiłkami. Więcej szczawianów znajduje się w czarnej, zalanej wrzątkiem herbacie, niż w herbacie zielonej, która powinna być parzona w niższej temperaturze, nieprzekraczającej 75 stopni Celsjusza.
5. L-theanina. Jest to aminokwas, który może wykazywać korzystne oddziaływanie na wydolność umysłową, pamięć, kreatywność i funkcje poznawcze.

Czy picie herbaty jest zdrowe?

Właściwości zdrowotne herbaty były przedmiotem wielu badań, które potwierdzały potencjalny korzystny wpływ na organizm. Stawiana hipoteza dotyczyła wysokiej zawartości polifenoli, które zmniejszają ryzyko występowania stresu oksydacyjnego. Dodatkowo antyoksydantom przypisuje się właściwości przeciwzapalne, przeciwnowotworowe oraz działanie stymulujące układ odpornościowy. W tej kwestii na szczególną uwagę zasługuje zielona herbata, która zawiera katechiny jako źródło silnych przeciwutleniaczy.

Jakie korzyści daje picie herbaty?

• picie herbaty opóźnia procesy starzenia;
• wspiera regenerację organizmu;
• wykazuje działanie przeciwzapalne;
• może wspierać odchudzanie;
• może hamować procesy kancerogenezy;
• wsparcie układu krążenia;
• poprawa profilu lipidowego;
• normalizacja ciśnienia tętniczego krwi;
• poprawia nawodnienie organizmu.

Ile herbaty dziennie można pić?

Herbata jest napojem, którego regularne spożycie może przynosić szereg korzyści zdrowotnych. Świeżo parzona, dobrej jakości herbata wypijana w ilości kilku filiżanek dziennie jest bezpieczna dla zdrowego, dorosłego człowieka. Warto pić herbatę zieloną ze względu na wyższy potencjał przeciwutleniający. Oczywistym zagrożeniem może być picie bardzo gorącej herbaty, ze względu na niebezpieczeństwo poparzenia przełyku, języka i błony śluzowej jamy ustnej. Należy też unikać picia mocnej herbaty przed snem, ze względu na zawartość kofeiny. Wówczas może lepiej zaparzyć melisę lub rumianek, które będą działać uspokajająco.

Źródła:

1. Wierzejska R. Wpływ picia herbaty na zdrowie – aktualny stan wiedzy. PRZEGL. EPIDEMIOL. 2014; 68: 595 – 599
2. Dufresne C.J. i wsp.: A review of the latest findings on the health promotion properties of tea., J. Nutr. Biochem. 2001
3. Piszcz P., Iwona Marciniak I., K. Głód B. K. Właściwości antyoksydacyjne herbat CAMERA SEPARATORIA Volume 9, Number 1 / June 2017, pp. 36-45
4. A. Sadowska, F. Świderski, R. Kromołowska. Polifenole – źródło naturalnych przeciwutleniaczy. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, (2011); 1:108-11
5. Koszowska A., Dittfeld A., Puzoń-Brończyk A. i inni (2013). Polifenole w profilaktyce chorób cywilizacyjnych. Postępy Fitoterapii 4/2013, s. 263-266,
6. International Journal of Food Science and Bioprocessing 1(1). Red. Praca zbiorowa . Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu 2016.
7. Makowska-Wąs, J., & Janeczko, Z. (2004). Bioavailability of plant polyphenols. Postępy Fitoterapii, 3, 126-137.
8. Paszkiewicz, M., Budzyńska, A., Różalska, B., Sadowska, B. (2012). Immunomodulacyjna rola polifenoli roślinnych. The immunomodulatory role of plant polyphenols. Postepy Hig Med Dosw (Online), 66, 637-646.