Dieta lekkostrawna – zasady, wskazania, co jeść?

Dieta lekkostrawna bardzo słusznie kojarzona jest z dietetycznym przygotowywaniem posiłków, które będą łatwo trawione przez organizm. Dieta lekkostrawna jest wskazana w procesie przywracania zdrowia i może ulegać modyfikacjom w odniesieniu do różnych jednostek chorobowych. Jakie są wskazania do stosowania tej diety i jak wybrać produkty lekkostrawne?

Dieta lekkostrawna – na czym polega?

Dieta lekkostrawna (łatwostrawna) jest modyfikacją zbilansowanej diety zdrowego człowieka. Prawidłowo skonstruowana ma na celu pokrywać zapotrzebowanie na wszystkie makro i mikroskładniki i jednocześnie uwzględniać dysfunkcje organizmu, wynikające ze stanu zdrowia. W diecie powinny znaleźć się produkty lekkostrawne, dobrze tolerowane przez układ trawienny.  

Trawienie pokarmów, podobnie jak wszystkie inne czynności, jakie wykonuje nasz organizm, wymaga nakładu energetycznego. Dieta lekkostrawna ma na celu odciążenie organizmu i ukierunkowanie energii na procesy naprawcze i regeneracyjne. Podstawowe założenia diety łatwo strawnej sprowadzają się do wyboru lekkostrawnych produktów i stosowania technik kulinarnych, które będą miały wpływ na lepsze przyswajanie pokarmu. 

W diecie lekkostrawnej ograniczeniu podlegają tłuszcze, potrawy smażone i pieczone w tradycyjny sposób. Należy także unikać produktów wzdymających, takich jak warzywa strączkowe, kapustne, cebula i czosnek. Zalecana jest również rezygnacja z używania ostrych przypraw. 

Lekkostrawna dieta zakłada także obniżenie ilości błonnika ze względu na jego właściwości drażniące jelita. Minimalna podaż błonnika nie powinna być jednak niższa niż 25 gramów na dobę w celu zapewnienia prawidłowej perystaltyki jelit, wchłaniania wody i rozluźniania masy kałowej. W celu zapewnienia odpowiedniej ilości włókna pokarmowego w diecie lekkostrawnej należy wybierać delikatne warzywa, najlepiej młode, gotowane lub blanszowane. Dieta lekkostrawna – a owoce? Jak w każdej diecie prozdrowotnej, tak i w diecie lekkostrawnej owoce są zalecane. Ważne jest jednak, aby wybierać te dojrzałe, spożywane w formie musów lub przecierów. Lepszą strawność zapewni także odpowiednia obróbka warzyw i owoców, czyli obieranie, gotowanie oraz blendowanie. Odpowiednio zbilansowaną i lekkostrawną dietą pudełkową można zarówno dostarczać organizmowi wszystkich niezbędnych elementów, jak i wybierać smaczne i zróżnicowane posiłki każdego dnia.

Dieta lekkostrawna – wskazania

Dieta łatwostrawna jest stosowana najczęściej w chorobach związanych z funkcjonowaniem przewodu pokarmowego, ale nie tylko. Zalecana jest także pacjentom hospitalizowanym, długo leżącym, cierpiącym na choroby przewlekłe oraz osobom starszym.  Wskazania do stosowania diety lekkostrawnej:

• choroby zapalne błony śluzowej żołądka;
• stany zapalne jelit;
• choroba nowotworowa przewodu pokarmowego;
• nadmierna pobudliwość jelita grubego;
• choroby wątroby;
• choroby trzustki;
• choroby nerek i układu moczowego;
• ostre zapalenie płuc i opłucnej;
• przewlekłe choroby układu oddechowego z występującą rozedmą;
• infekcje pochodzenia wirusowego i bakteryjnego z towarzyszącą gorączką.

Dieta lekkostrawna może występować w kilku wariantach i zakładać ograniczenia w kwestii dostarczania jednakowo energii, makroskładników (białka, tłuszczy, węglowodanów) oraz wskazywać na konkretne produkty, które powinny ulec wykluczeniu. Na przykład u pacjentów po oparzeniach oraz wyniszczonych chorobą, dieta lekkostrawna powinna zawierać zwiększoną ilość energii i białka. Z kolei dieta łatwo strawna dla pacjentów otyłych uwzględniać powinna odpowiedni deficyt kalorii w codziennym menu. Swoje zapotrzebowanie energetyczne można łatwo obliczyć przy użyciu kalkulatora kalorii. Dla osób zmagających się z chorobami wątroby i woreczka żółciowego zalecana jest lekkostrawna dieta wątrobowa. W chorobach wrzodowych żołądka i jelit należy zastosować dietę lekkostrawną z ograniczeniem substancji pobudzających wydzielanie soku żołądkowego. Dla chorych z celiakią niezbędne będzie wprowadzenie diety bezglutenowej, a dla tych, którzy nie tolerują cukrów mlecznych – dieta bezlaktozowa.

Dieta lekkostrawna – co jeść?

• Dieta lekkostrawna, a tłuszcze

Zalecane: dodawane na surowo tłuszcze roślinne, oliwa z oliwek, olej lniany, olej z wiesiołka, olej z ogórecznika, olej rzepakowy, masło. Zalecane w umiarkowanych ilościach: margaryny miękkie. Przeciwwskazane: smalec, słonina, łój, utwardzony olej palmowy, twarde margaryny do pieczenia.

• Dieta lekkostrawna, a mięso i ryby

Zalecane: chude mięsa (np. cielęcina, królik, kurczak, indyk); chude ryby (np. dorsz, pstrąg, sandacz, sola). Zalecane w umiarkowanych ilościach: mięsa z niewielką zawartością tłuszczu (np. wołowina, dziczyzna); ryby (np. śledź, sardynka, makrela, leszcz).  Przeciwwskazane: tłuste gatunki mięs (np. wieprzowina, baranina, gęś, kaczka); tłuste ryby (np. węgorz, łosoś, sum).

• Dieta lekkostrawna, a mięso i ryby

Zalecane: kefir, jogurt naturalny, zsiadłe mleko, maślanka, ser twarogowy chudy, mleko poniżej 2% tłuszczu, jaja.  Przeciwwskazane: tłuste mleko, tłusty ser twarogowy, sery pleśniowe, brie, topione, śmietana.

• Dieta lekkostrawna, a produkty zbożowe

Zalecane: chleb pszenny, bułki pszenne, sucharki, kasza manna, jęczmienna, jaglana, makaron pszenny, ryż biały, płatki błyskawiczne jaglane, owsiane, ryżowe.  Zalecane w umiarkowanych ilościach: chleb pszenno-żytni, orkiszowy, graham. Przeciwwskazane: płatki zbożowe słodzone, pieczywo cukiernicze, ciasta, ciastka, ryż brązowy, razowy makaron, kasza gryczana, pęczak.

• Dieta lekkostrawna, a warzywa

Zalecane: marchew, pietruszka, dynia, kabaczek, pomidor bez skórki, ziemniaki, seler.  Zalecane w umiarkowanych ilościach: kalafior, brokuł, kalarepa, sałata zielona.  Przeciwwskazane: cebula, czosnek, por, rośliny strączkowe, warzywa kapustne, papryka, rzodkiewka, rzepa, kalarepa, warzywa marynowane.

• Dieta lekkostrawna, a owoce

Zalecane: maliny, truskawki, borówka amerykańska, jagody, cytrusy, brzoskwinie, banany, morela, jabłko pieczone i gotowane. Zalecane w umiarkowanych ilościach: śliwki, wiśnie, melon, kiwi.  Przeciwwskazane: niedojrzałe owoce, gruszki, czereśnie, owoce suszone.

• Dieta lekkostrawna, a lody i desery

Zalecane: kisiel, galaretka owocowa, budyń, musy, przeciery z owoców, suflety. Zalecane w umiarkowanych ilościach: ciasta z ograniczoną ilością tłuszczu. Przeciwwskazane: lody, tłuste ciasta z kremem, czekolada, batony, chałwa.

Dieta lekkostrawna a odchudzanie

Wiele osób nurtuje zależność – dieta lekkostrawna a odchudzanie, czy musimy wcielić elementy diety lekkostrawnej, by efektywnie schudnąć? Oczywiście istnieją przesłanki i wspólne elementy diety lekkostrawnej i diety redukcyjnej. Przede wszystkim dieta lekkostrawna przewiduje ograniczenie tłuszczów zwierzęcych w codziennym menu. Podobnie sposób obróbki termicznej pokarmów i unikanie produktów smażonych i pieczonych na tłuszczu dotyczy zarówno osób na diecie lekkostrawnej, jak i odchudzającej.  

Należy jednak podkreślić, że dieta łatwo strawna nie ma na celu utraty masy ciała, o ile nie dotyczy osób z nadwagą i otyłością. Dieta redukcyjna, bez względu na proporcje makroskładników, powinna zakładać racjonalny deficyt energetyczny, co zapewni zmniejszenie poziomu tkanki tłuszczowej. 

Podstawową różnicą pomiędzy dietą lekkostrawną a dietą odchudzającą jest zawartość błonnika w diecie. Osobom planującym utratę masy ciała, zaleca się zwiększoną ilość włókna pokarmowego, pochodzącego z produktów z pełnego ziarna oraz surowych, nieprzetworzonych warzyw i mniej dojrzałych owoców. Przy odchudzaniu warto zapoznać się ze wskazaniami kalkulatora BMI, pozwalającego policzyć prawidłowy wskaźnik masy ciała. Jeśli zastanawiasz się jak szybko schudnąć, nie możesz w procesie redukcji zapominać o umiarkowanej aktywności fizycznej, która może okazać się kluczem do zarówno utraty masy ciała, jak również poprawy samopoczucia i  sprawności.